Περί Ιδαίων δακτύλων

Οι Ιδαίοι δάκτυλοι ή Κουρήτες ή Κάβειροι είναι από τους πρώτους – όπως βλέπουμε στα παραπάνω κείμενα που συμμετέχουν στην λατρεία της Μεγάλης μητέρας θεάς ή Ιδέας μητρός Ρέας /Κυβελης και Πότνιας των θηρών/θυρών. Το Όρος Ίδη της Φρυγίας φαίνεται να πήρε τ’ όνομα του από τον γιό του Δάρδανου και της Χρύσης τον Ιδαίο. Ενώ οι Κορύβαντες της Ευβοίας που συνοδεύουν τον Διόνυσο στην εκστρατεία του φαίνεται ότι είναι συμπολεμιστές και συνοδοί του Ιδαίου μετά την αποπομπή τους από την πατρίδα.

Ίδη στα κείμενα είδαμε ότι σημαίνει μάχη

Ίδη όμως σημαίνει και το δασώδες βουνό, τον δρυμό, το δάσος αλλα και την ξυλεία.

Ιδημα είναι το όραμα

Και Ιδήμων ο οραματιστής αλλα και ο ειδήμων, ο έμπειρος και ο γνώστης.

Οι Ιδαίου δάκτυλοι λοιπόν ήταν οι διαμένοντες στην Ίδη – στο δασωμένο όρος, στον δρυμό – που χρησιμοποιούσαν την γνώση τους και την εμπειρία τους.

Οι Ιδαίοι Δάκτυλοι θεωρούνται  ιερείς της Ρέας/Κυβέλης

Γιατί όμως ονομάζονται Δάκτυλοι; εκ του δεικνύω ή εκ του δράττω;

Δάκτυλοι εκ του δράκτυλοι από του δράττεσθε,  δράσσαι/ δράττω (πιάνω με το χέρι, αδράχνω, τσακώνω, αρπάζω, δράχνω, κρατώ, χουφτώνω, περιαρπάζω) αυτοί που είναι δεκτικοί (δυνάμενοι να δεχτούν, επιδεκτικοί, κατάλληλοι) αλλά και αυτοί που δεικνύουν από το δείκνυμι (δεικνύω, δείχνω, φέρνω στα φανερά, κάνω ορατό, παριστάνω (σε άγαλμα ή εικόνα) φανερώνω, γνωστοποιώ, αποδεικνύω, καταγγέλλω, οδηγώ, δείχνω σε κάποιον. Οι πρωτοπόροι στην ουσία και οι ειδήμονες που λειτούργησαν ως  διδάσκαλοι της γνώσης

Meletius Med., De natura hominis
Page 121, line 15

Περὶ Δακτύλων.

 Οἱ δὲ δάκτυλοι δράκτυλοί τινες εἰσὶ, παρὰ τὸ δράττεσθαι·
ἢ δέκτυλοι, δεκτικοὶ ὄντες τῶν διδομένων· ἢ δείκτυλοι, ἀπὸ τοῦ
δι' αὐτῶν γίνεσθαι τὰς δείξεις·

Orion Gramm., Etymologicum
Alphabetic letter delta, page 46, line 2

                οἷον δράκτυλοι, ἀπὸ τοῦ δρᾶσαι· ἢ δέκτιλοι
τινὲς εἰσὶν, δεκτικοὶ, ὄντες τῶν διδομένων· ἢ δείκτυλοι,
ἀπὸ τοῦ δι' αὐτῶν γίνεσθαι τὴν δεῖξιν.

Pseudo-Zonaras Lexicogr., Lexicon
Alphabetic letter delta, page 464, line 15

<Δάκτυλος>. παρὰ τὸ δράσσω, δράκτυλος τὶς ὤν.

 ἢ παρὰ τὸ δέχω, [δέξω,] δέδεχα, δέδεγμαι, δέ-

 δεκται, [δάκτυλος,] οἱ δεκτικοὶ ὄντες τῶν δι-

 δομένων. ἢ παρὰ τὸ δείκω, τὸ δεικνύω, δείκτυ-

 λοι καὶ δάκτυλοι· δι' αὐτῶν γὰρ ἡ δεῖξις γί-

 νεται.

Etymologicum Gudianum, Additamenta in Etymologicum Gudianum (ἀάλιον – ζειαί) (e codd. Vat. Barber. gr. 70 [olim Barber. I 70] + Pari
Alphabetic entry delta, page 332, line 22

<Δάκτυλοι>· <οἷον δράκτυλοι>, παρὰ τὸ δράττεσθαι· ἢ δέκτυλοι, δεκτικοὶ
ὄντες· ἢ δείκτυλοι, ἀπὸ τοῦ δι' αὐτῶν γίνεσθαι τὴν δεῖξιν.

Είναι αυτοί οι πρώτοι δάσκαλοι που ανακάλυψαν και διδάσκουν την χρήση και το άναμμα της φωτιάς, την φύση και την χρήση του χαλκού, και του σιδήρου, την συγκέντρωση και την εξημέρωση των ζώων σε κοπάδια, την εξημέρωση των υπόλοιπων ζώων καθώς και την ανακάλυψη της μελισσοκομίας.

Θα εισηγηθούν την τέχνη του τόξου και του κυνηγιού αλλά και το βασικότερο την συναναστροφή και την συμβίωση μεταξύ των ανθρώπων με έργα ειρήνης και ομόνοιας και της ευταξίας, της ευπείθειας στους νόμους, της  πειθαρχίας, της μετριοπάθεια και της σωφροσύνης στην κοινωνική ζωή. Οι πρώτες οργανωμένες κοινωνίες πιστώνονται στους Ιδαίους δακτύλους, αλλά και οι πρώτες ανακαλύψεις αυτή της φωτιάς και της χρήσης της για την εξόρυξη την τήξη και την κατεργασία του σιδήρου και του χαλκού στη μεταλλουργία. Οι πρώτες κατασκευές όπλων, τα ξίφη, τα κράνη καθώς και οι πολεμικοί χοροί όπως η πυρίχη – πυρρίχιος ο ένοπλος πολεμικός χορός.

Στους Ιδαίους δακτύλους επίσης με την είσοδο τους στην Ευρώπη με τον Μύγδονα μαθαίνουν στους κατοίκους των περιοχών όπου διαμένουν και τις θρησκευτικές τελετές. Είναι γητευτές γόηδες, γοητευτές και φέρνουν και την τέχνη της γητειάς, της επωδού, και των θελκτηρίων των φίλτρων, των βάλσαμων, των γιατροσοφιών αλλά και των μαγικών ασμάτων και των επωδών αλλά και άλλα θρησκευτικά μυστήρια.

Μαθητής τους προικισμένος με ξεχωριστή ικανότητα στην ποίηση και στην μελωδία και ο Ορφέας  από τους πρώτους  Ελληνες που θα φέρει τις τελετές και την μύηση στα ιερά μυστήρια  θα θεμελιώσει την τέλεση και την μυσταγωγία των  ιερών μυστηρίων.

Οι εισηγητές των μεγαλυτέρων αγαθών στο ανθρώπινο γένος οι Ιδαίοι Δάκτυλοι.

Ένας από τους οποίους και ο Μελισσεύς ο βασιλεύς-ιερεύς αλλά και ιεροπράκτης Ο Μελισσεύς αναφέρεται ως ο πρώτος άνθρωπος που θυσίασε στους θεούς. Και εισήγαγε στην Κρήτη την θεολατρεία, ιέρειες της οποίας κατέστησε τις θυγατέρες του Μέλισσα Αδράστεια και την Ίδη. Όμως θεωρώ ότι τ΄ονομα της Μέλισσας είναι ιδιότητα η οποία κατέχει ως ιέρεια της Αρτέμιδος, ενώ σε άλλα κείμενα βρίσκουμε και την ιστορία της Μέλισσας ως ιέρειας της Δήμητρας. 
Γενικότερα ως ιέρεια της Πότνιας θηρών αναφέρετε η Μέλισσα κι ως κόρη του Μελισσέως ενός Κορύβαντα ή Δάκτυλου. Ο δεσμός είναι σαφής με τους Εσσήνες ιερείς και ιεροπράκτες. Ίσως και ο πρώτος «βασιλεύς» ιδρυτής των ιεροπραξιών και των ιερειών που φέρουν την ονομασία της Μέλισσας. Ο πατέρας της Μέλισσας της πρώτης ιέρειας που εμφανίζεται στην Κρήτη ως τροφός του θείου βρέφους.

Οι μέλισσες είναι χαραγμένες σε νομίσματα πόλεων και η ιέρεια της Εφέσου είναι ενθύμιον εκείνης της πρώτης Μέλισσας, στην οποία η Πότνια Θηρών ενσωμάτωσε τον εαυτό της.

Πολύ πιθανή η ύπαρξη γνωστής ιερατικής γυναικείας ομάδας σε αντιστοιχία με την  αντίστοιχη αρσενική ομάδα των Εσσήνων.

Οι μυημένοι φέρουν αργοτερα το όνομα του Εσσήνα για να μπορέσουν να σταθούν δίπλα στις ιέρειες Μέλισσες. Ο Κρητικός μύθος αναφέρει τον Μελισσέα ως Κορύβαντα, ή Κουρήτα, ή Δάκτυλο καθώς οι έννοιες αυτές συγχέονται μεταξύ τους. Στους κορύβαντες λοιπόν πρωτοστατεί ο Μελισσεύς. Στόχος τους και κοινό τους λειτούργημα η διάσωση του θειου βρέφους.

Οι μεν Κορύβαντες κάνουν θόρυβο ή καλύτερα βόμβο όμοιο με του μελισσιού- χτυπώντας τα σπαθιά και τις ασπίδες τους,  για να ξεγελάσουν τον Κρόνο έτσι ώστε να μην ακούσει το κλάμα του νεογέννητου βρέφους. Οι μέλισσες ως ιέρειες με πρωταρχική ηγέτιδα την Μέλισσα είναι αυτές που τρέφουν και φροντίζουν το ιερό βρέφος. Ένας θεσμός που αρχικά φαίνεται να πρωτοεμφανίσθηκε στην Φρυγία και την Έφεσο και μεταφέρθηκε στην Κρήτη και στο Ιδαίο άντρο. Συνδέεται άμεσα και με την λατρεία της μητέρας θέας Κυβέλης/Ρέας/Δήμητρας κλπ ακόμα και με την λατρεία της Πότνιας Θηρών και της Αρτέμιδος.

Ο Μελισσεύς φαίνεται ότι υπήρξε ο επικεφαλής εκείνων των Κορυβάντων –Χορυβάντων –χοροβατών που βοήθησαν  και υποστήριξαν ως πάρεδροι την θείας Μέλισσα.

 Η τροφός και θεά Μέλισσα στην οποία ως αρχική μορφή της  Πότνια των θηρών ενσωματώνονται και αποδίδονται ιδιότητες «τροφού» και στοργικής  μητέρας ή μητέρας παντός ζώντος που φροντίζει για την ζωή και την επιβίωση όχι μόνο θεών και ανθρώπων αλλά ακόμα εξημερωμένων και μη θηρίων.

Όμως, οι Κορύβαντες, που ναι μεν βρίσκονται με τους Κουρήτες  στην Μικρά Ασία αλλά με καθήκοντα εξόχως μαιευτικά, ανεξάρτητοι  επομένως από το ιερατείο της Μέλισσας η οποία διαδίδεται με την ιδιότητα της Πότνιας μελισσών και ανθέων, παραμένουν στη γη της καταγωγής τους για να ξαναζήσουν σε κείνα τα σπήλαια και σε κείνα τα δάση τον ωραίο τους θρύλο. Σε αντικατάσταση του σώματος της Εφέσου, θα ιδρυθεί ένα νέο ιερατικό σώμα: αυτοί οι ιερείς θα φέρουν το όνομα Εσσήνες. Για τη μέλισσα απλώς μπορούμε να πούμε ότι Κορύβαντες, Κουρήτες και Δάκτυλοι, Εσσήνες σημαίνουν στην ουσία  το ίδιο πράγμα!

Η Πότνια θηρών και ως Ορεία Μήτηρ εικονίζεται ανάμεσα σε λιοντάρια ή κρατώντας φίδια ή με σφιγμένες γροθιές, η Δέσποινα η Έντιμος με τα φτερά της μέλισσας και της φροντίδας, ακοίμητη και πανταχού παρούσα βοηθός σε πάσα μορφή ζωής.. 

Πότνια είναι επίθετο που αναφέρετε στις Ήρα, Αθηνά, Δήμητρα, Περσεφόνη, Αρτέμιδα, η Λητώ, η Νύχτα, η Ήβη  κλπ .

Suda, Lexicon

Alphabetic letter pi, entry 2138, line 1

Πότνια; δέσποινα.

Πότνια: σέμνη, ἔντιμος.

Ποτνιᾶσθαι: παρακαλεῖν, ἐπικαλεῖται θεούς.

Επίθετο που δηλώνει τη ΔΕΣΠΟΙΝΑ, την ΚΥΡΙΑ, την ΚΥΡΑ, την ΑΦΕΝΤΡΑ, τη ΣΕΒΑΣΤΗ, τη ΣΕΜΝΗ…

Πότνια Βελέων η Αφροδίτη,

Πότνια Μάτερ η σεβαστή μητέρα γη.

Πότνια Θηρών η Αρτέμιδα

Πότνιάδες οι Ευμενίδες, οι Ερινύες, αλλά και οι Μαινάδες

Πότνιαι η Δήμητρα και η Περσεφόνη μαζί

Πότνιαι δεινώπες οι Ερινύες…

 Euripides Trag., Phoenisae

Line 296

ἰὼ ἰώ· πότνια πότνια, μόλε πρόδομος,  

 ἀμπέτασον πύλας.

Άπλωσε, πετά προς τα πάνω, αναπετώ, ξεπέταξε τις  πύλες.= άνοιξε τις πύλες.

Ο Μελισσεας αποτελεί τον πρώτο θα λέγαμε θρησκευτικό βασιλέα ή τον πρώτο Rex sacrorum κατά τους ρωμαίους. Ο Ιερός βασιλεύς, και η ιερή βασιλεία μια θρησκευτική και πολιτική έννοια  με την οποία ένας ηγέτης θεωρείται ως ενσάρκωση, εκδήλωση, μεσολαβητής του θείου και του Θεού. Κάποτε, όταν η θρησκεία συνδέθηκε πλήρως με ολόκληρη την ύπαρξη τόσο του ατόμου όσο και της κοινοτητα και όταν τα βασίλεια ήταν σε διαφορετικό βαθμό συνδεδεμένα με θρησκευτικές δυνάμεις ή θρησκευτικούς θεσμούς, δεν θα μπορούσε να υπάρξει βασίλειο που να μην ήταν με κάποιο τρόπο ιερό .

Μεταξύ των πολλών δυνατών ειδών ιερών βασιλείων στις οποίες ο αρχηγός θεωρείται θεϊκός. Ήδη οι Ιδαίοι Δάκτυλοι θεωρούνται «δαίμονες» με την έννοια του όρου όπου δαίμονας είναι είδος θεού. Η ιερότερη λέξη των αρχαίων έγινε συνώνυμο του διαβόλου και των δαιμόνων … η πιο ευσεβής λέξη. 
Παράγεται από το ρ. δαίω (μοιράζω στον καθένα την τύχη του). Αν και συνυπήρχε με τη λέξη Θεός, εντούτοις ο δαίμων αναφερόταν στην απρόσωπη και απροσδιόριστη δύναμη, ενώ ο θεός στην ανθρωπόμορφη θεϊκή οντότητα. Η έννοια του δαίμονος ισοδυναμούσε με την Μοίρα, την Ειμαρμένη .

Επίσης, στη λ. Δαίμονα απέδιδαν την έννοια του φύλακα αγγέλου «κατά φύλακα δαίμονα». Απ' εδώ και η λέξη ευδαιμονία (: ευτυχία, προσδιόριζε τον έχοντα την εύνοια του Δαίμονος)

Δείτε και την έννοια του Δαήμων  όπου δαήμων αυτός που γνωρίζει σε βάθος και έχει πείρα και την παραπάνω έννοια του Ειδήμωνα – Ιδήμων των Ιδαίων δακτύλων

Photius Lexicogr., Scr. Eccl., Theol., Lexicon (Α – Δ)
Alphabetic letter delta, entry 7, line 1

<Δαιμονᾶν>· τὸ ὑπὸ δαίμονος κατέχεσθαι καὶ πλήρη εἶναι δαί-

μονος, ὡς <κορυβαντιᾶν> τὸ ὑπὸ τῶν Κορυβάντων κατέχεσθαι.

<Δαίμονα>· ἐκστατικόν.

<Δαιμόνιε>· μακάριε.

Και την έννοια της Δάειρας ως τηη θηλυκή μορφή του <δαήμων>· εἰδήμων,

⌊ἐπιστήμων r *ἔμπειρος. Η θεά της φώτισης, της γνώσης- που προέρχεται από την ηλιακή φώτιση  που φέρει μαζί της και το «κάψιμο» αλλά και το «μελάνιασμα» για τον α-δαή. Αλλά που φέρει και την μάθηση, την θεία γνώση, την επιστήμη μέσω της εμ-πυρίας- την μάθηση μέσω της ηλιοφωτήσεως, που λαμβάνει το χρίσμα μέσω της βαπτίσεως εν πυρί, μέσα στην φωτιά της μάχης,  για να μετατραπεί η γνώση σε εμπειρία, σοφία, φώτιση, που μοιράζεται όμως και δίδεται σε όσους την αναζητήσουν.

Hesychius Lexicogr., Lexicon (Α – Ο)
Alphabetic letter delta, entry 23, line 1

<δαείω>· οἶδα, ἐπίσταμαι (Φ 61 ..)

<δαείς>· μαθών (δ 396?) S

<δάειρα>· δαέρα γὰρ εἶναι .... τὸν τοῦ ἀνδρὸς ἀδελφὸν δηλοῖ.

 [καὶ <δαήμων> ἔμπειρος.]

*<δαείω>· μάθω (Κ 425) AS

(*)<δαήμων>· ἔμπειρος τεχνίτης

*<δαήμονος>· ἐμπείρου τεχνίτου (Ο 411) S

<δαήμων>· εἰδήμων, ⌊ἐπιστήμων r *ἔμπειρος Σ

*<δαῆναι>· μαθεῖν (δ 493) g

*<δαίδαλα>· κατασκευάσματα ποικίλα (Ε 60) vgAS

*<δαΐα>· μεγάλη, ἄπειρος s σεμνή, φοβερά

†<δαΐαν>· τὴν ἀρουμένην σεμνήν

συνεχίζεται …